ही रसायने प्रामुख्याने कृत्रिम रबराच्या उत्पादनासाठी वापरली जातात. यामध्ये ‘PFAS’ नावाची रसायने असतात, जी अत्यंत हानिकारक मानली जातात. वैज्ञानिकांच्या मते, ही रसायने शरीरात साचू शकतात आणि दीर्घकालीन आजारांना कारणीभूत ठरू शकतात. त्यामुळे या स्मार्टवॉच पट्ट्यांचा सातत्याने वापर केल्यास गंभीर आरोग्यविषयक समस्या उद्भवू शकतात.
या संदर्भात काही लोकांनी तक्रारी केल्या आहेत आणि न्यायालयात याचिका दाखल करण्यात आली आहे. याचिकाकर्त्यांच्या मते, ‘PFAS’ हे रसायन कृत्रिम रबरात असते आणि त्याचा वापर कंपनीकडून लपवला जातो. ग्राहकांना याबाबत कोणतीही स्पष्ट माहिती दिली जात नाही. यामुळे लोक अनवधानाने या घातक रसायनांच्या संपर्कात येतात आणि त्यांना आरोग्यासंबंधी गंभीर धोके संभवतात.
काही प्रमुख कंपन्यांनी या आरोपांना उत्तर दिले आहे. उदाहरणार्थ, Apple कंपनीने स्पष्ट केले आहे की त्यांच्या उत्पादनांमध्ये ‘फ्लुरोएलेस्टोमर’ नावाचा कृत्रिम रबर वापरला जातो. हा रबर फ्लुरिनयुक्त असतो, परंतु त्यामध्ये ‘PFAS’ प्रकारची हानिकारक रसायने नसल्याचा दावा कंपनीने केला आहे. याशिवाय, त्यांनी असेही सांगितले आहे की त्यांच्या उत्पादनांमध्ये वापरण्यात येणारी सर्व सामग्री आरोग्यासाठी सुरक्षित असल्याची खात्री करूनच ती बाजारात आणली जाते.Smart watch
तथापि, अनेक संशोधन अहवाल आणि आरोग्य तज्ज्ञ यावर वेगळे मत मांडतात. त्यांच्या मते, ‘PFAS’ ही रसायने संपूर्णपणे टाळणे शक्य नसले तरी ती शरीरात एकत्रित होत राहिल्यास मोठ्या प्रमाणात नुकसान होऊ शकते. या रसायनांचा संपर्क दीर्घकाळ राहिल्यास कर्करोग, मूत्राशयाचा कर्करोग, मूत्रपिंडाच्या समस्या आणि वंध्यत्व यांसारखे गंभीर आजार होऊ शकतात.
विशेष म्हणजे, काही अभ्यासांमध्ये असेही आढळले आहे की या रसायनांचा गर्भधारणेवर परिणाम होऊ शकतो. काही स्त्रियांमध्ये जन्मजात दोष, मुलांच्या वाढीवर परिणाम आणि इतर अनेक आरोग्यविषयक समस्या निर्माण होऊ शकतात. त्यामुळे या प्रकारच्या स्मार्टवॉच पट्ट्यांचा वापर करताना काळजी घेणे आवश्यक आहे.
काही पर्यावरणवादी संघटनांनीही या मुद्द्यावर आवाज उठवला आहे. त्यांच्या मते, ‘PFAS’ रसायने केवळ आरोग्यासाठीच नव्हे तर पर्यावरणासाठीही घातक आहेत. ही रसायने पाण्यात मिसळल्यास प्रदूषणाचा मोठा धोका निर्माण होतो. यामुळे माणसांसोबतच इतर सजीवांनाही धोका निर्माण होऊ शकतो.
सध्याच्या घडीला काही देशांनी ‘PFAS’ युक्त उत्पादनांवर बंदी घालण्यास सुरुवात केली आहे. काही कंपन्याही पर्यायी घटकांचा वापर करण्याच्या विचारात आहेत. परंतु अद्याप अनेक स्मार्टवॉच कंपन्या या रसायनांचा वापर करत असल्याचे दिसून येते. त्यामुळे ग्राहकांनी योग्य माहिती घेऊनच अशा उत्पादनांचा वापर करावा.
तज्ज्ञांच्या मते, जर स्मार्टवॉच वापरणे टाळता येत नसेल, तर त्याचा पट्टा नियमितपणे स्वच्छ करावा आणि शक्यतो पर्यावरणपूरक पर्याय निवडावेत. यामुळे शरीरावर होणारा परिणाम काही प्रमाणात कमी होऊ शकतो. शिवाय, जर कोणाला त्वचेवर लालसरपणा, खाज किंवा कोणत्याही प्रकारची अ‍ॅलर्जी जाणवत असेल, तर त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
एकूणच, स्मार्टवॉच आरोग्यासाठी उपयुक्त असले तरी त्याच्या पट्ट्यामध्ये वापरण्यात येणारी रसायने काहीवेळा घातक ठरू शकतात. त्यामुळे ग्राहकांनी अशा उत्पादनांची निवड करताना जागरूक राहणे गरजेचे आहे. जर भविष्यात या संदर्भात अधिक संशोधन झाले आणि नवीन तांत्रिक पर्याय विकसित झाले, तर कदाचित हा धोका कमी होऊ शकेल.Smart watch